کد مطلب:46725 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:142

گنجینه پرسمان » قرآن

آيه شريفه كل شي هالك إلاّ وجهه با جاودانگي انسان چگونه سازگار است؟

اين آيه، همانند آيه شريفه سوره الرحمن است: هر آنچه روي زمين است، فاني است و آنچه باقي ميماند، وجه الهي است كه صاحب جلال و كرامت است.(1)

در اين آيه با صراحت بيشتر از فنا و هلاك آنچه در زمين است، سخن گفته است. فنا و هلاك شدن به معناي نيست شدن نيست، بلكه به معناي نابود شدن در دنيا و انتقال به نشئه (عالَم) ديگر و رجوع به خدا است،(2) در عين حال حقيقت اين عالم كه وَجْه و نمود الهي است، باقي ميماند.

چون طبيعت مادر در هر حال دگرگوني دايمي است، هر لحظه چيزي از بين رفته و چيزي ديگر جايگزين ميشود، تا زماني كه طومار عالم طبيعت در هم پيچيده و از بين ميرود و زمين نابود شده و به غير زمين تبديل خواهد شد. به دنبال آن، جنبهاي از وجود انسان كه از عالم برتر و عالم علوي است، باقي ميماند؛ بنابراين طبق آيه شريفه، آنچه از انسان هلاك ميشود، جنبه مادي و طبيعي است و آنچه جاودانه است و باقي ميماند، روح و ملكات روحاني انسان است. طبق اين معنا هيچ تضادي بين آيه شريفه و آن حقيقت جاودانه انسان نبوده، بلكه با هم سازگارند.

در مورد وجه الهي در اين شريفه چند تفسير شده است. مرحوم علامه ميفرمايد: وجه هر چيزي عبارت است از سطح بيروني آن. از آن جايي كه خدا منزّه است از جسمانيّت و داشتن حجم و سطح، معناي اين كلمه در مورد خدا، بعد از حذف محدوديّت و نواقص امكاني، عبارت ميشود از نمود خدا. نمود خدا صفات كريمه او است كه بين او و خلقش واسطهاند و بركات و فيض او به وسيله آن صفات بر خلقش نازل ميشود و خلايق آفرينش و تدبير ميشوند.

آن صفات عبارت است از: علم و قدرت و شنوايي و بينايي و رحمت و مغفرت.(3)

اما وَجْه در بيان معصومان(ع) به معناي دين خدا يا راه حق تفسير شده كه همه چيز از بين رفتني است، اما حقيقت و دين خدا ميماند.(4)

پي نوشتها:

1. الرحمن ( ) آيه 27 - 26.

2. ترجمه تفسير الميزان، ج 16، ص 145.

3. همان، ج 19، ص 201.

4. همان، ج 16، ص 149.